Berlijn, Unter den Linden. In het trottoir voor de Humboldt-Universität struikel je over een onthutsende serie Stolpersteine. Ze zijn gewijd aan Joodse ex-studenten die tijdens de holocaust zijn vermoord. Vóórdat ze werden afgevoerd, was hun het studeren al steeds moeilijker gemaakt. De meesten werden uitgesloten van de universiteit, sommigen konden hun studie met een speciale toestemming afronden, in een enkel geval moest een dissertatie opeens in een paar maanden worden voltooid. De studenten vonden de dood in getto’s of [Lees meer…]
Hitler en de vleermuizen
Berliner Unterwelten e.V. richt zich op ‘Forschung und Dokumentation unterirdischer Bauten’. Vrijwilligers geven rondleidingen door het onderaardse verleden van Berlijn. Schuilkelders uit de Tweede Wereldoorlog. Atoombunkers uit de Koude Oorlog. Vluchttunnels onder de Berlijnse Muur. De tour ‘Van Flakbunker tot puinberg’ valt strikt genomen niet in de categorie ‘onderwereld’. Een Flakturm is een soort vierkante verdedigingstoren. Toen in augustus 1940 de Britse Royal Air Force grote Duitse steden begon te bombarderen, gaf Hitler opdracht om als de sodemieter robuuste betonnen bunkerconstructies te bouwen, de Flaktürme. ‘Flak’ staat voor ‘Flubabwehrkanone’. Op het dak kwam luchtafweergeschut te staan; de bunker eronder kon bij een bombardement bescherming bieden [Lees meer…]
Hek voor de Muur
Ooit moest de Berlijnse Muur de inwoners van Oost-Berlijn beschermen tegen de verderfelijke invloed van het westerse kapitalisme. Nu is het de Muur zelf die beschermd moet worden. En wel tegen de toeristen. Een hek van een meter hoog is bedoeld om wat er nog over is van de Muur vrijwaren van passanten die hun eigen naam erop willen achterlaten of een stuk van dit monument uit de Koude Oorlog mee naar huis wensen te nemen. Speciaal de East Side Gallery, een 1,3 kilometer lange muurschildering in 1990 gemaakt door 119 kunstenaars, heeft te lijden onder diefstal en vandalisme. Het kunstwerk trekt jaarlijks zo’n 3,5 miljoen kijkers. Of het hek gaat werken is natuurlijk nog maar [Lees meer…]
Bid voor mij, broeder
Op maandag 19 december raast de Dood in een pikzwarte karos, geladen met 25 ton bouwstaal, met duizelingwekkende vaart over de kerstmarkt op de Breitscheidplatz in Berlijn, vlakbij de Kaier-Wilhem-Gedächtniskirche. Hij sleurt twaalf argeloze burgers mee, de een met een curryworst in de hand, de ander een glas Glühwein. De chauffeur ontkomt. Vooraf had hij met de Scania R 450 nog een rondje om de markt gereden, chattend met geloofsgenoten in Berlijn en het Ruhrgebied. Hij appte een selfie vanuit de cabine, en schreef: ‘Mijn broeder, alles is in orde, als God het wil. Ik ben nu in de auto. Bid voor mij, broeder, bid voor mij.’ Kort voor acht uur rijdt hij vanaf de Hardenbergerstrasse het marktplein op, tussen de kraampjes door en midden in de mensenmassa. Na zeventig tot tachtig meter eindigt [Lees meer…]