Naar verluidt waren afgelopen zondag in Istanbul een miljoen mensen aanwezig bij de jaarlijkse herdenking van de Val van Constantinopel, of vanuit Turks (beter nog: Ottomaans) perspectief, de Verovering van Istanbul, op 29 mei 1453. Op de spandoeken en affiches stonden Mehmet de Veroveraar en president Erdogan zij aan zij. De boodschap was duidelijk.
De avond ervoor was er in een sporthal in het moderne, Aziatische stadsdeel Kadıköy een bijeenkomst uit solidariteit met de wetenschappers die ontslagen of zelfs gearresteerd zijn omdat ze een petitie hadden getekend tegen de militaire operaties in Zuid-Oost-Turkije. Er waren toespraken en er was muziek. Op een gegeven moment stroomde het tot dansvloer omgebouwde basketbalveld in een mum van tijd vol met publiek. Massaal werd de traditionele halay-dans ingezet, die we ons herinneren van de beelden vlak voor de terreuraanslag in Ankara, met 68 doden. Een steeds groter wordende kring, hand in hand, drie stappen vooruit, drie terug. Het was een ontroerende collectieve uiting van saamhorigheid en medeleven.
Terug naar zondagmiddag. Terwijl aan de overkant van de Bosporus de herdenking in volle gang is, uiteraard in aanwezigheid van de president, heerst er een ontspannen sfeer in het park van Moda, de wijk van Kadıköy die aan het water ligt. Jonge mensen relaxen in het gras met een fles Efes-bier, luisteren naar muziek, dutten in de zon, kletsen wat, roosteren worst, leggen kaart of rijden rond op rollerskates. Een paar trimmers, een waterverkoper op de fiets, een zigeunervrouw met rozen te koop. Je ziet naveltruitjes, korte rokjes en gescheurde jeans, maar ook hoofddoeken en boerka’s.
Als aan de overzijde opeens een eskadron stuntstraaljagers opduikt, door het regiem besteld om de herdenking luister bij te zetten, is het zondagmiddagpubliek in Moda niet te beroerd even in de benen te komen om een welwillende blik te werpen op de loopings, rollers, salto’s en andere capriolen van de jagers, wier bloedrode rookstaarten korte tijd als rafelige feestversiering boven de skyline van de oude stad hangen, slingers tussen de minaretten.
Al gauw gaat men in het Moda-park echter over tot de orde van de dag. Ze zijn wel wat gewend als het gaat om nationalistisch machtsvertoon. Als het aan hen ligt, is Turkije gewoon een tolerante, multi-etnische staat die de mensen met rust laat, en die door de mensen met rust gelaten wordt.
Maar hun president denkt daar anders over. Hij loopt zichzelf voorbij in zijn blinde ambitie om in de voetsporen te treden van Mehmet de Veroveraar en de andere heldhaftige sultans uit de glorieuze Ottomaanse geschiedenis. In zijn paranoia ziet hij iedereen die hem niet steunt in dit streven als een potentiële terrorist, of op zijn minst een landverrader, en in elk geval een persoonlijke vijand. De vraag is hoe lang mensen nog ongestoord hun biertje kunnen drinken in het Moda-park.
aansprekende en loodzware impressie