Joost Zwagerman zou het waarschijnlijk geen probleem vinden dat zijn tragische overlijden wordt aangegrepen voor een bescheiden taalkundige observatie over de stijlfiguur ‘eufemisme’. Het woord komt uit het Grieks en betekent zoiets als: ‘met goede woorden spreken’. Die goede woorden zorgen ervoor dat zaken waarover liever niet gesproken wordt, een minder grimmig karakter krijgen. Ombuigen voor bezuinigen. Reorganiseren voor ontslaan. Laatste rustplaats voor graf. De gevreesde ziekte voor kanker. Uit de tijd raken voor dood gaan. Waarmee we in het gevoelige domein zijn beland waar woorden al gauw te hard doorkomen. Dat geldt nog wel het meest voor zelfmoord. Dat woorddeel ‘-moord’, met die inclusieve voorbedachte rade, werd niet langer als gepast beschouwd. Het woord zelfdoding kwam in zwang. Men ging nog een stapje verder, en koos voor ‘suïcide’, dat precies hetzelfde betekent, maar nóg weer minder naargeestig klinkt. Daarom was het zo opvallend dat bijna alle media dezelfde avond nog onomwonden gewag maakten van de ‘zelfmoord’ van Joost Zwagerman, waarbij ze tevens zonder ook maar enige terughoudendheid vermeldden dat aan die daad een ‘periode van depressies’ vooraf was gegaan. Opvallend is dan de behoedzame berichtgeving van Trouw, een krant van protestantse signatuur: “De Nederlandse schrijver Joost Zwagerman is op 51-jarige leeftijd overleden. Gisteren maakte de uitgever bekend dat de schrijver zelf heeft gekozen voor een vroegtijdig levenseinde.” Kan dit samenhangen met het feit dat in protestantse kringen opvallend vaak zelfmoord wordt gepleegd? Wetenschappelijk onderzoek wees uit dat het aantal zelfmoorden in protestantse regio’s drie keer zo hoog is als in katholieke gebieden. Het protestants-christelijke Nederlands Dagblad hierover: “Mogelijk hangt dit samen met theologie: protestanten geloven dat de genade van God niet kan worden verdiend door goede daden, terwijl rooms-katholieken vaak de beloning op goede werken benadrukken. Katholieken zouden daarom eerder geneigd zijn geen zelfmoord te plegen.” Kennelijk een reden voor Trouw om in dit geval naar de goede woorden te zoeken.
Geef een antwoord